ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

เวลามสูตร ว่าด้วยทานเทียบกับทานของเวลามพราหมณ์

กลุ่มไตรปิฎกสิกขา

[๒๒๔] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน
อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ใกล้กรุงสาวัตถี
ครั้งนั้นแล ท่านอนาถบิณฑิกคฤหบดีเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ
ถวายบังคมแล้วนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถามท่านอนาถบิณฑิกคฤหบดีว่า
คฤหบดี ในตระกูลของท่านยังให้ทานอยู่บ้างหรือหนอ. 

 

ท่านอนาถบิณฑิกคฤหบดีกราบทูลว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ในตระกูลของข้าพระองค์ยังให้ทานอยู่
แต่ทานนั้นเป็นของเศร้าหมอง เป็นปลายข้าว มีน้ำผักดองเป็นที่สอง.

 

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า คฤหบดี บุคคลให้ทานอันเศร้าหมองหรือประณีตก็ตาม
แต่ให้ทานนั้นโดยไม่เคารพ ไม่ทำความนอบน้อมให้ ไม่ให้ด้วยมือตนเอง
ให้เหมือนโยนทิ้ง เห็นว่าไม่มีผลให้ทาน
ทานนั้น ๆ ย่อมบังเกิดผลในตระกูลใด ๆ
ในตระกูลนั้น ๆ ผู้ให้ทานย่อมไม่น้อมจิตไปเพื่อบริโภคอาหารอย่างดี
ย่อมไม่น้อมจิตไปเพื่อบริโภคผ้าอย่างดี
ย่อมไม่น้อมจิตไปเพื่อบริโภคยานอย่างดี
ย่อมไม่น้อมจิตไปเพื่อบริโภคกามคุณ ๕ อย่างดี
แม้บริวารชนของผู้ให้ทานนั้นคือ บุตร ภริยา ทาส คนใช้ คนทำงาน ก็ไม่เชื่อฟัง
ไม่เงี่ยหูฟัง ส่งจิตไปที่อื่นเสีย ข้อนั้นเพราะเหตุไร
ทั้งนี้เป็นเพราะผลแห่งกรรมที่ตนกระทำโดยไม่เคารพ. 

 

คฤหบดี บุคคลให้ทานอันเศร้าหมองหรือประณีตก็ตาม
แต่ให้ทานนั้นโดยเคารพ ทำความนอบน้อมให้ ให้ด้วยมือตนเอง
ไม่ให้เหมือนโยนทิ้ง เชื่อกรรมและผลของกรรมให้ทาน
ทานนั้น ๆ ย่อมบังเกิดผลในตระกูลใด ๆ
ในตระกูลนั้น ๆ ผู้ให้ทานย่อมน้อมจิตไปเพื่อบริโภคอาหารอย่างดี
ย่อมน้อมจิตไปเพื่อบริโภคผ้าอย่างดี
ย่อมน้อมจิตไปเพื่อบริโภคยานอย่างดี
ย่อมน้อมจิตไปเพื่อบริโภคกามคุณ ๕ อย่างดี
แม้บริวารชนของผู้ให้ทานนั้นคือ บุตร ภริยา ทาส คนใช้ คนทำงาน ก็เชื่อฟังดี
เงี่ยหูฟัง ไม่ส่งจิตไปที่อื่น ข้อนั้นเพราะเหตุไร
ทั้งนี้เป็นเพราะผลแห่งกรรมที่ตนกระทำโดยเคารพ. 

 

คฤหบดี เรื่องเคยมีมาแล้ว มีพราหมณ์ชื่อเวลามะ
พราหมณ์ผู้นั้นได้ให้ทานเป็นมหาทานอย่างนี้ คือ
ได้ให้ถาดทองเต็มด้วยรูปิยะ ๘๔,๐๐๐ ถาด
ถาดรูปิยะเต็มด้วยทอง ๘๔,๐๐๐ ถาด ถาดสำริดเต็มด้วยเงิน ๘๔,๐๐๐ ถาด
ให้ช้าง ๘๔,๐๐๐๐ เชือกที่มีเครื่องประดับล้วนเป็นทอง มีธงทอง คลุมด้วยข่ายทอง
ให้รถ ๘๔,๐๐๐ คันที่หุ้มด้วยหนังราชสีห์ หนังเสือโคร่ง หนังเสือเหลือง
ผ้ากัมพลเหลือง มีเครื่องประดับล้วนเป็นทอง มีธงทอง คลุมด้วยข่ายทอง
ให้แม่โคนม ๘๔,๐๐๐ ตัวที่คลุมด้วยผ้าเนื้อดี มีภาชนะสำริดรองน้ำนม
ให้หญิงสาว ๘๔,๐๐๐ คนผู้ประดับด้วยแก้วมณีและแก้วกุณฑล
ให้บัลลังก์ ๘๔,๐๐๐ ที่อันลาดด้วยพรม ลาดด้วยผ้าขนสัตว์
ลาดด้วยผ้าทอเนื้ออ่อน ลาดด้วยเครื่องลาดอย่างดีทำด้วยหนังชมด
มีผ้าดาดเพดาน มีหมอนหนุนที่มีสีแดงทั้ง ๒ ด้าน
ให้ผ้า ๘๔,๐๐๐ โกฏิ เป็นผ้าเปลือกไม้เนื้อละเอียด ผ้าแพรเนื้อละเอียด
ผ้าฝ้ายเนื้อละเอียด จะป่วยการไปไยถึงข้าว น้ำ ของเคี้ยว ของบริโภค
เครื่องลูบไล้ ที่นอน ย่อมเป็นเหมือนแม่น้ำไหลหลาก
คฤหบดี ก็ท่านพึงมีความคิดอย่างนี้ว่า
สมัยนั้น เวลามพราหมณ์ผู้ให้ทานเป็นมหาทานนั้นเป็นคนอื่น (ที่ไม่รู้จัก) แน่แท้
คฤหบดี แต่ท่านไม่ควรเห็นอย่างนี้
สมัยนั้น เราเป็นเวลาพราหมณ์ผู้ให้ทานเป็นมหาทานนั้น
แต่ในทานนั้น ไม่มีใครเป็นพระทักขิเณยยบุคคล ไม่มีใคร ๆ ทำทักษิณานั้นให้บริสุทธิ์
คฤหบดี ทานที่บุคคลเชื้อเชิญท่านผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิผู้เดียวบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่เวลาพราหมณ์ให้เป็นมหาทานนั้น
ทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้พระสกทาคามีผู้เดียวบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้ท่านผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิร้อยท่านบริโภค
ทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้พระอนาคามีผู้เดียวบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้พระสกทาคามีร้อยท่านบริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้พระอรหันต์ผู้เดียวบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้พระอนาคามีร้อยท่านบริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้พระปัจเจกพุทธเจ้ารูปเดียวบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายให้พระอรหันต์ร้อยรูปบริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายให้พระปัจเจกพุทธเจ้าร้อยรูปบริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายให้พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าบริโภค
การที่บุคคลสร้างวิหารถวายสงฆ์ผู้มาจากจตุรทิศ
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายให้ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขบริโภค
การที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์เป็นสรณะ
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลสร้างวิหารถวายสงฆ์อันมาจากจตุรทิศ
การที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสสมาทานสิกขาบท คือ งดเว้นจากปาณาติบาต
งดเว้นจากอทินนาทาน งดเว้นจากกาเมสุมิจฉาจาร งดเว้นจากมุสาวาท
งดเว้นจากการดื่มของมึนเมาคือสุราและเมรัยอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท
มีผลมากกว่าการที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสถึงพระพุทธเจ้า พระธรรมและพระสงฆ์เป็นสรณะ
การที่บุคคลเจริญเมตตาจิตโดยที่สุดแม้เพียงเวลาสูดดมของหอม
มีผลมากกว่าการที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสสมาทานสิกขาบท คือ
งดเว้นจากปาณาติบาต จากอทินนาทาน จากกาเมสุมิจฉาจาร จากมุสาวาท
จากการดื่มของมึนเมาคือสุราและเมรัยอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท.

 

คฤหบดี ทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้ท่านผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิผู้เดียวบริโภค
มีผลมากกว่ามหาทานที่เวลามพราหมณ์ให้แล้ว
ทานที่บุคคลเชื้อเชิญพระสกทาคามีผู้เดียวให้บริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้ท่านผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิตั้งร้อยให้บริโภค
ทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้พระอนาคามีผู้เดียวบริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้พระสกทาคามีร้อยท่านให้บริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้พระอรหันต์ผู้เดียวให้บริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลเชื้อเชิญให้พระอนาคามีร้อยท่านให้บริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้พระปัจเจกพุทธเจ้ารูปเดียวให้บริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายให้พระอรหันต์ร้อยรูปให้บริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าให้บริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายพระปัจเจกพุทธเจ้าร้อยรูปให้บริโภค
ทานที่บุคคลถวายให้ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขให้บริโภค
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าให้บริโภค
การที่บุคคลสร้างวิหารถวายสงฆ์ผู้มาจากจตุรทิศ
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลถวายให้ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขให้บริโภค
การที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์เป็นสรณะ
มีผลมากกว่าทานที่บุคคลสร้างวิหารถวายสงฆ์ผู้มาจากจตุรทิศ
การที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสสมาทานสิกขาบท คือ งดเว้นจากปาณาติบาต ฯลฯ
งดเว้นจากการดื่มของมึนเมาคือสุราและเมรัยอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท
มีผลมากกว่าการที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์เป็นสรณะ
การที่บุคคลเจริญเมตตาจิตโดยที่สุดแม้เพียงเวลาสูดดมของหอม
มีผลมากกว่าการที่บุคคลมีจิตเลื่อมใสสมาทานสิกขาบท คือ
งดเว้นจากปาณาติบาต ฯลฯ
งดเว้นจากการดื่มของมึนเมาคือสุราและเมรัยอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท
การที่บุคคลเจริญอนิจจสัญญาแม้เพียงเวลาลัดนิ้วมือ
มีผลมากกว่าการที่บุคคลเจริญเมตตาจิตโดยที่สุดแม้เพียงเวลาสูดดมของหอม.

 

เวลามสูตรที่ ๑๐ จบ


 

(เวลามสูตร พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๓๗)


 

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ