ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

โลกวิปัตติสูตร ว่าด้วยโลกธรรมวิบัติ


กลุ่มไตรปิฎกสิกขา



[๙๖] ภิกษุทั้งหลาย โลกธรรม ๘ ประการนี้แล ย่อมหมุนไปตามโลก
และโลกย่อมหมุนไปตามโลกธรรม ๘ ประการ
๘ ประการเป็นไฉน คือ ลาภ ๑ ความไม่มีลาภ ๑
ยศ ๑ ความไม่มียศ ๑ นินทา ๑ สรรเสริญ ๑ สุข ๑ ทุกข์ ๑
ภิกษุทั้งหลาย โลกธรรม ๘ ประการนี้แล ย่อมหมุนไปตามโลก
และโลกย่อมหมุนไปตามโลกธรรม ๘ ประการนี้
ภิกษุทั้งหลาย ลาภก็ดี ความไม่มีลาภก็ดี
ยศก็ดี ความไม่มียศก็ดี นินทาก็ดี สรรเสริญก็ดี สุขก็ดี ทุกข์ก็ดี
ย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
ย่อมเกิดขึ้นแม้แก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
ภิกษุทั้งหลาย ในข้อนี้มีอะไรแปลกกัน มีอะไรผิดกัน
มีอะไรทำให้ต่างกันระหว่างอริยสาวกผู้ได้สดับกับปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ.


ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
ธรรมของข้าพระองค์ทั้งหลายมีพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นมูล
มีพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นผู้นำ มีพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นที่พึ่งอาศัย
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอประทานวโรกาส
พระผู้มีพระภาคเจ้าเท่านั้นที่จะทำความแห่งภาษิตนั้นให้แจ่มแจ้งได้
ภิกษุทั้งหลายได้สดับต่อพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้วจักทรงจำไว้.


พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ภิกษุทั้งหลาย
ถ้าอย่างนั้น เธอทั้งหลายจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว
ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้วว่า ขอรับ พระเจ้าข้า
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ภิกษุทั้งหลาย
ลาภย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ลาภนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าลาภนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ความไม่มีลาภย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ความไม่มีลาภนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าความไม่มีลาภนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ยศย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ยศนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่ายศนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ความไม่มียศย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ความไม่มียศนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าความไม่มียศนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
นินทาย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
นินทานี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่านินทานั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
สรรเสริญย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
สรรเสริญนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าสรรเสริญนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
สุขย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
สุขนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าสุขนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ทุกข์ย่อมเกิดขึ้นแก่ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ
เขาไม่ตระหนักชัด ไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ทุกข์นี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าทุกข์นั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
แม้ลาภย่อมครอบงำจิตของเขาได้
แม้ความไม่มีลาภย่อมครอบงำจิตของเขาได้
แม้ยศย่อมครอบงำจิตของเขาได้
แม้ความไม่มียศย่อมครอบงำจิตของเขาได้
แม้นินทาย่อมครอบงำจิตของเขาได้
แม้สรรเสริญย่อมครอบงำจิตของเขาได้
แม้สุขย่อมครอบงำจิตของเขาได้
แม้ทุกข์ย่อมครอบงำจิตของเขาได้
เขาย่อมยินดีลาภที่เกิดขึ้นแล้ว ย่อมยินร้ายในความไม่มีลาภ
ย่อมยินดียศที่เกิดขึ้น ย่อมยินร้ายในความไม่มียศ
ย่อมยินดีสรรเสริญที่เกิดขึ้นแล้ว ย่อมยินร้ายในนินทา
ย่อมยินดีสุขที่เกิดขึ้นแล้ว ย่อมยินร้ายในทุกข์
เขาประกอบด้วยความยินดียินร้ายอย่างนี้
ย่อมไม่พ้นไปจากชาติ ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ
ทุกข์ โทมนัสและอุปายาส เรากล่าวว่า ไม่พ้นไปจากทุกข์.


ภิกษุทั้งหลาย ลาภย่อมเกิดแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้น ย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ลาภนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าลาภนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ความไม่มีลาภย่อมเกิดแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้น ย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ความไม่มีลาภนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าความไม่มีลาภนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ยศย่อมเกิดแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้น ย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ยศนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่ายศนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ความไม่มียศย่อมเกิดแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้น ย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
ความไม่มียศนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าความไม่มียศนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
นินทาย่อมเกิดแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้น ย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
นินทานี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่านินทานั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
สรรเสริญย่อมเกิดแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้น ย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
สรรเสริญนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าสรรเสริญนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
สุขย่อมเกิดแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้น ย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
สุขนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าสุขนั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ทุกข์ย่อมเกิดขึ้นแก่อริยสาวกผู้ได้สดับ
อริยสาวกนั้นย่อมตระหนักชัด ทราบชัดตามความจริงว่า
ทุกข์นี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แต่ว่าทุกข์นั้นไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
แม้ลาภย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
แม้ความไม่มีลาภย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
แม้ยศย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
แม้ความไม่มียศย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
แม้นินทาย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
แม้สรรเสริญย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
แม้สุขย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
แม้ทุกข์ย่อมครอบงำจิตของท่านไม่ได้
ท่านย่อมไม่ยินดีลาภที่เกิดขึ้นแล้ว ไม่ยินร้ายในความไม่มีลาภ
ไม่ยินดียศที่เกิดขึ้นแล้ว ไม่ยินร้ายในความไม่มียศ
ไม่ยินดีสรรเสริญที่เกิดขึ้นแล้ว ไม่ยินร้ายในนินทา
ไม่ยินดีสุขที่เกิดขึ้นแล้ว ไม่ยินร้ายในทุกข์
ท่านละความยินดียินร้ายได้แล้วเด็ดขาดอย่างนี้
ย่อมพ้นไปจากชาติ ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกข์
โทมนัส และอุปายาส เรากล่าวว่า ย่อมพ้นไปจากทุกข์
ภิกษุทั้งหลาย นี้แลเป็นความแปลกกัน เป็นความผิดกัน
เป็นการกระทำให้ต่างกัน ระหว่างอริยสาวกผู้ได้สดับกับปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ.


ธรรมในหมู่มนุษย์เหล่านี้ คือ ลาภ ๑ ความไม่มีลาภ ๑
ยศ ๑ ความไม่มียศ ๑ นินทา ๑ สรรเสริญ ๑ สุข ๑ ทุกข์ ๑
เป็นสภาพไม่เที่ยง ไม่แน่นอน มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
แต่ท่านผู้เป็นนักปราชญ์ มีสติ ทราบธรรมเหล่านั้นแล้ว
พิจารณาเห็นว่ามีความแปรปรวนเป็นธรรมดา
ธรรมอันน่าปรารถนาย่อมย่ำยีจิตของท่านไม่ได้
ท่านย่อมไม่ยินร้ายต่ออนิฏฐารมย์
ท่านขจัดความยินดีและยินร้ายเสียได้จนไม่เหลืออยู่
อนึ่ง ท่านทราบทางนิพพานอันปราศจากธุลี
ไม่มีความเศร้าโศก เป็นผู้ถึงฝั่งแห่งภพ ย่อมทราบได้อย่างถูกต้อง.


โลกวิปัตติสูตร จบ



(โลกวิปัตติสูตร พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๓๗)



แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ
Facebook! Twitter! Del.icio.us! Free and Open Source Software News Google! Live! Joomla Free PHP