ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

ปฐมนิททสสูตร ว่าด้วยภิกษุผู้เป็นนิททสะ


กลุ่มไตรปิฎกสิกขา



[๓๙] ครั้งนั้นแล เวลาเช้า ท่านพระสารีบุตรนุ่งแล้ว
ถือบาตรและจีวร เข้าไปบิณฑบาตยังกรุงสาวัตถี
ครั้งนั้น ท่านคิดว่า เราจะเที่ยวไปบิณฑบาตยังกรุงสาวัตถีก็ยังเช้าเกินไป
อย่ากระนั้นเลย เราควรเข้าไปยังอารามของพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชก
ครั้งนั้น ท่านพระสารีบุตรเข้าไปยังอารามของพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชก
ได้สนทนาปราศรัยกับพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชก
ครั้นผ่านการปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้ว จึงนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
ก็สมัยนั้น พวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชกกำลังนั่งประชุมสนทนากันว่า
ท่านผู้มีอายุทั้งหลาย ท่านผู้ใดผู้หนึ่งประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ครบ ๑๒ ปี
ควรจะเรียกว่า ภิกษุผู้นิททสะ
ท่านพระสารีบุตร ไม่ยินดี ไม่คัดค้าน
คำกล่าวของพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชกเหล่านั้น
ครั้นแล้วลุกจากที่นั่งหลีกไปด้วยตั้งใจว่า
เราจะรู้ทั่วถึงเนื้อความแห่งภาษิตนี้ในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้า


ลำดับนั้น ท่านพระสารีบุตรเที่ยวไปบิณฑบาตในกรุงสาวัตถีแล้ว
กลับจากบิณฑบาต ในเวลาปัจฉาภัต เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ
ถวายอภิวาทแล้วนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
ครั้นแล้วได้กราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอประทานพระวโรกาส
ในเวลาเช้า ข้าพระองค์นุ่งแล้ว ถือบาตรและจีวร เข้าไปบิณฑบาตยังกรุงสาวัตถี
ข้าพระองค์คิดว่า เราจะเที่ยวบิณฑบาตในกรุงสาวัตถีก็ยังเข้าเกินไป
อย่ากระนั้นเลย เราควรเข้าไปยังอารามของพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชก
ลำดับนั้น ข้าพระองค์เข้าไปยังอารามของพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชก
ได้สนทนาปราศรัยกับพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชก
ครั้นผ่านการปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้ว จึงนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
ก็สมัยนั้น พวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชกกำลังนั่งประชุมสนทนากันว่า
ท่านผู้มีอายุทั้งหลาย ท่านผู้ใดผู้หนึ่งประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ครบ ๑๒ ปี
ควรเรียกว่า ภิกษุผู้นิททสะ
แต่ข้าพระองค์ไม่ยินดี ไม่คัดค้าน
คำกล่าวของพวกอัญญเดียรถีย์ปริพาชกเหล่านั้น
ครั้นแล้วลุกจากอาสนะหลีกไปด้วยตั้งใจว่า
เราจะรู้ทั่วถึงเนื้อความแห่งภาษิตนี้ในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้า
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ในธรรมวินัยนี้ อาจหรือหนอ
เพื่อทรงบัญญัติภิกษุนิททสะ ด้วยเหตุเพียงการนับพรรษาอย่างเดียว.


พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า สารีบุตร ในธรรมวินัยนี้ จะไม่มีใคร ๆ
อาจเพื่อบัญญัติภิกษุผู้นิททสะด้วยเหตุเพียงนับพรรษาอย่างเดียว
สารีบุตร นิททสวัตถุ ๗ ประการนี้ เรากระทำไห้แจ้งด้วยปัญญาอันยิ่งเอง
ประกาศแล้ว นิททสวัตถุ ๗ ประการเป็นไฉน
สารีบุตร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เป็นผู้มีความพอใจอย่างแรงกล้า
ในการสมาทานสิกขา และเป็นผู้ได้ความยินดีในการสมาทานสิกขาต่อไป ๑
เป็นผู้มีความพอใจอย่างแรงกล้าในการใคร่ครวญธรรม
และเป็นผู้ได้ความยินดีในการใคร่ครวญธรรมต่อไป ๑
เป็นผู้มีความพอใจอย่างแรงกล้าในการกำจัดความอยาก
และเป็นผู้ได้ความยินดีในการกำจัดความอยากต่อไป ๑
เป็นผู้มีความพอใจอย่างแรงกล้าในการหลีกเร้น
และเป็นผู้ได้ความยินดีในการหลีกเร้นต่อไป ๑
เป็นผู้มีความพอใจอย่างแรงกล้าในการปรารภความเพียร
และเป็นผู้ได้ความยินดีในการปรารภความเพียรต่อไป ๑
เป็นผู้มีความพอใจอย่างแรงกล้าในสติและปัญญาเป็นเครื่องรักษาตน
และเป็นผู้ได้ความยินดีในสติและปัญญาเป็นเครื่องรักษาตนต่อไป ๑
เป็นผู้มีความพอใจอย่างแรงกล้าในการแทงตลอดด้วยทิฏฐิ
และเป็นผู้ได้ความยินดีในการแทงตลอดด้วยทิฏฐิต่อไป ๑
สารีบุตร นิททสวัตถุ ๗ ประการนี้แล
เรากระทำไห้แจ้งด้วยปัญญาอันยิ่งเอง ประกาศแล้ว
สารีบุตร ภิกษุผู้ประกอบด้วยนิททสวัตถุ ๗ ประการนี้แล
ถ้าประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ครบ ๑๒ ปีก็ดี
ก็ควรจะเรียกได้ว่า ภิกษุผู้นิททสะ
ถ้าประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ครบ ๒๔ ปีก็ดี
ก็ควรจะเรียกได้ว่า ภิกษุผู้นิททสะ
ถ้าประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ครบ ๓๖ ปีก็ดี
ก็ควรจะเรียกได้ว่า ภิกษุผู้นิททสะ
ถ้าประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ครบ ๔๘ ปีก็ดี
ก็ควรจะเรียกได้ว่า ภิกษุผู้นิททสะ.


ปฐมนิททสสูตร จบ



(ปฐมนิททสสูตร พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๓๗)



หมายเหตุ ในเชิงอรรถของ “นิททสวัตถุสูตร”
(พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต)
ในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย อธิบายว่า
คำว่า “นิททสวัตถุ” นี้ แปลว่า ธรรมที่เป็นเหตุให้ชื่อว่า “นิททสะ” แปลว่า มีอายุไม่ถึง ๑๐ ปี
คำนี้เป็นคำที่พวกเดียรถีย์ใช้เรียกนิครนถ์ผู้ประพฤติพรหมจรรย์กำหนด ๑๒ ปี
ถ้าตายลง เมื่อถึง ๑๐ ปี เรียกผู้นั้นว่า “นิททสะ” คือ
เมื่อมาเกิดอีกจะมีอายุไม่ถึง ๑๐ ปี และอาจไม่ถึง ๙ ปี ๑ ปี
แต่พระผู้มีพระภาคทรงใช้คำนี้ หมายถึงพระขีณาสพในความหมายว่า “ไม่มีการเกิดอีก”
ไม่ว่าจะเกิดมาเพียงวันเดียวหรือครู่เดียว
โดยมีเงื่อนไขว่าผู้นั้นต้องเพียบพร้อมด้วยธรรม ๗ ประการ
ส่วนเวลาประพฤติพรหมจรรย์มากน้อยไม่สำคัญ



แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ
Facebook! Twitter! Del.icio.us! Free and Open Source Software News Google! Live! Joomla Free PHP