ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

ทหรสูตร ว่าด้วยสิ่งเล็กน้อย ๔ อย่างที่ไม่ควรดูหมิ่น

กลุ่มไตรปิฎกสิกขา

[๓๒๒] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้
สมัยหนึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ณพระวิหารเชตวัน
อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีกรุงสาวัตถี
ครั้งนั้นแลพระเจ้าปเสนทิโกศลได้เสด็จเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ
ครั้นแล้วจึงได้ทรงสนทนาปราศรัยกับพระผู้มีพระภาคเจ้าพอเป็นที่บันเทิงใจ
พอเป็นที่ระลึกถึงกันแล้วประทับนั่งณ ที่สมควรข้างหนึ่ง.


[๓๒๓] พระเจ้าปเสนทิโกศลได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
“ท่านพระโคดมผู้เจริญทรงยืนยันหรือว่าได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว.”


พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า“มหาบพิตรก็บุคคลเมื่อจะกล่าวให้ถูกต้อง
ก็พึงกล่าวว่าตถาคตได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ
เพราะว่าอาตมภาพได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว.”


[๓๒๔] พระเจ้าปเสนทิโกศลทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
“ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญแม้สมณพราหมณ์บางพวกเป็นเจ้าหมู่เจ้าคณะ
เป็นคณาจารย์มีชื่อเสียงมีเกียรติยศเป็นเจ้าลัทธิชนส่วนมากยกย่องว่าเป็นคนดี
คือปูรณกัสสปะมักขลิโคศาลนิครนถนาฏบุตรสัญชัยเวลัฏฐบุตร
ปกุธกัจจายนะ อชิตเกสกัมพลสมณพราหมณ์แม้เหล่านั้นเมื่อถูกข้าพระองค์ถามว่า
ท่านทั้งหลายยืนยันตนได้หรือว่าเป็นผู้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ
ก็ไม่ยืนยันได้ว่าได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ
ส่วนพระโคดมผู้เจริญยังทรงเป็นหนุ่มโดยกำเนิด และยังทรงเป็นผู้บวชใหม่
ไฉนจึงยืนยันได้เล่า.”


[๓๒๕] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า“มหาบพิตรของ ๔อย่างเหล่านี้
ไม่ควรดูหมิ่นดูถูกว่าเล็กน้อยของ ๔อย่างเป็นไฉนของ๔อย่างคือ
๑. กษัตริย์ ไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่ายังทรงพระเยาว์
๒. งูไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่าตัวเล็ก
๓. ไฟไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่าเล็กน้อย
๔. ภิกษุไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่ายังหนุ่ม
มหาบพิตรของ๔อย่างเหล่านี้แลไม่ควรดูถูกดูหมิ่นว่าเล็กน้อย.”


[๓๒๖] พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้พระสุคตศาสดาครั้นตรัสไวยากรณ์นี้จบลงแล้ว
จึงได้ตรัสคาถาต่อไปอีกว่า


นรชนไม่พึงดูถูกดูหมิ่นกษัตริย์ผู้ถึงพร้อมด้วยพระชาติมีพระชาติสูงผู้ทรงพระยศ
ว่ายังทรงพระเยาว์เพราะเหตุว่าพระองค์ได้เสวยราชสมบัติแล้วเป็นจอมมนุษย์
ทรงพิโรธขึ้นย่อมทรงลงพระราชอาญาอย่างหนักแก่เขาได้เพราะฉะนั้น
ผู้รักษาชีวิตของตนพึงหลีกเลี่ยงการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพกษัตริย์นั้นเสีย


นรชนเห็นงูที่บ้านหรือที่ป่าก็ตามไม่พึงดูถูกดูหมิ่นว่าตัวเล็ก
(เพราะเหตุว่า) งูเป็นสัตว์มีพิษไม่ว่าจะเป็นขนาดใหญ่หรือเล็กไร ๆ
งูนั้นพึงฉกกัดชายหญิงผู้เขลาในบางคราว
เพราะฉะนั้นผู้รักษาชีวิตของตน พึงหลีกเลี่ยงการดูหมิ่นงูนั้นเสีย


นรชนไม่พึงดูถูกดูหมิ่นไฟที่กินเชื้อมากลุกเป็นเปลวไหม้ดำเป็นทางว่าเล็กน้อย
เพราะว่าไฟนั้นได้เชื้อแล้วก็เป็นกองไฟใหญ่พึงลามไหม้ชายหญิงผู้เขลาในบางคราว
เพราะฉะนั้นผู้รักษาชีวิตของตนพึงหลีกเลี่ยงการดูหมิ่นไฟนั้นเสีย.


(แต่ว่า) ป่าใดที่ถูกไฟไหม้จนดำแล้วเมื่อวันคืนล่วงไปๆ
ต้นไม้ใหญ่ยังงอกขึ้นที่ป่านั้นได้
ส่วนผู้ใดถูกเดชภิกษุผู้มีศีลแผดเผาบุตรธิดาและปศุสัตว์ของผู้นั้นย่อมพินาศ
ทายาทของเขาก็ไม่ได้รับทรัพย์มรดกเขาเป็นผู้ไม่มีเผ่าพันธุ์ไม่มีทายาท
ย่อมเป็นเหมือนตาลยอดด้วน


เพราะฉะนั้น บุคคลผู้เป็นบัณฑิต เมื่อพิจารณาเห็นประโยชน์ตน
พึงประพฤติต่องูไฟกษัตริย์ผู้ทรงยศและภิกษุผู้มีศีลโดยชอบทีเดียว.


[๓๒๗] เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสอย่างนี้แล้ว
พระเจ้าปเสนทิโกศลได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก
พระองค์ทรงประกาศธรรมโดยอเนกปริยาย เปรียบเหมือนหงายของที่คว่ำเปิดของที่ปิด
บอกทางแก่คนหลงทางหรือส่องประทีปในที่มืดด้วยคิดว่าผู้มีจักษุจักเห็นรูปได้ฉันใด
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงประกาศธรรมโดยอเนกปริยาย ฉันนั้นเหมือนกัน
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญข้าพระองค์นี้ขอถึงพระผู้มีพระภาคเจ้าพระธรรม และพระภิกษุสงฆ์
ว่าเป็นสรณะ ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าจงทรงจำข้าพระองค์ว่าเป็นอุบาสก
ผู้ถึงสรณะตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป.


ทหรสูตรจบ



(ทหรสูตร พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๒๔)

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ